Οι παγίδες ωοθεσίας αποτελούνται από δύο τμήματα:
- Ένα μαύρο δοχείο με νερό που χρησιμεύει ως πιθανή εστία ανάπτυξης των προνυμφών κουνουπιών του γένους Aedes. Το δοχείο φέρει οπή υπερχείλισης πλευρικά.
- Ένα ξύλινο υπόστρωμα (π.χ. γλωσσοπίεστρο) για την προσκόλληση των ωών (αυγών) των κουνουπιών, τα οποία πρόκειται να ωοτοκήσουν σε αυτή την τεχνητή εστία.
Αναλυτικά τα υλικά που χρειάζονται για την διεξαγωγή δειγματοληψίας με παγίδες ωοθεσίας
- Μαύρα δοχεία χωρητικότητας περίπου 1 λίτρου το καθένα
- Ξύλινα, μη αποστειρωμένα, γλωσσοπίεστρα μιας χρήσης
- Ανεξίτηλο μαρκαδόρο για την εγγραφή του κωδικού δείγματος πάνω σε κάθε γλωσσοπίεστρο
- Λευκά αυτοκόλλητα για καταγραφή των κωδικών παγίδων και επικόλλησή τους στις παγίδες
- Αιχμηρό αντικείμενο για το χάραγμα των γλωσσοπίεστρων (π.χ. όργανο απολέπισης ψαριών, όπως αυτά που πωλούνται στα σουπερμάρκετ)
- Κατσαβίδι για το άνοιγμα λεπτών οπών (διαμέτρου περίπου 1 εκατοστού) στις παγίδες ωοθεσίας
- Λεπτό σύρμα για την πρόσδεση των χαραγμένων ξύλινων γλωσσοπίεστρων στο εσωτερικό τοίχωμα των παγίδων ωοθεσίας
- Κόπτης σύρματος
- Ενημερωτική-προειδοποιητική, αδιάβροχη ετικέτα, με πληροφορίες σχετικά με το Έργο “LIFE CONOPS” καθώς και με στοιχεία επικοινωνίας (π.χ. τηλεφωνικός αριθμός) του εργολήπτη. Οι επιθυμητές διαστάσεις της ετικέτας έχουν ως εξής: μήκος 15,5 εκατοστά και πλάτος 7 εκατοστά.
- Προαιρετικά, ο εργολήπτης μπορεί να τοποθετήσει περιμετρικά στην παγίδα και στην ακριβώς αντίθετη πλευρά από την θέση της ενημερωτικής-προειδοποιητικής ετικέτας, δική του ετικέτα με τα στοιχεία της εταιρείας του
- Δοχείο (π.χ. μπιτόνι) για τη μεταφορά νερού βρύσης για την προσθήκη νερού στις παγίδες ωοθεσίας κατά την τοποθέτησή τους στα σημεία δειγματοληψίας
- Μικρές, διαφανείς, πλαστικές σακούλες δειγματοληψίας για τη συλλογή των γλωσσοπίεστρων κατά την απομάκρυνση των παγίδων ωοθεσίας από τα σημεία συλλογής
- Πλαστικά γάντια μιας χρήσης (λατέξ) για την τοποθέτηση και την απομάκρυνση των παγίδων ωοθεσίας καθώς και των ξύλινων υποστρωμάτων
- Φαρμακευτικές γάζες για την περιτύλιξη των συλλεγέντων γλωσσοπίεστρων (υποστρώματα ωοθεσίας)
- Συσκευή GPS για καταγραφή των γεωγραφικών συντεταγμένων των τοποθεσιών
- Πληροφοριακό δελτίο για τις δειγματοληψίες
- Κοινά σφουγγάρια, σαπούνι (π.χ. υγρό πιάτων) και χαρτί κουζίνας για τον καθαρισμό των παγίδων
Κατασκευή των παγίδων ωοθεσίας
Τα χρησιμοποιούμενα δοχεία είναι συνήθως μικρές, πλαστικές μαύρες γλάστρες (χωρίς τρύπες στον πάτο) χωρητικότητας περίπου 1 λίτρου, οι οποίες γεμίζονται με νερό κατά τα 2/3. Στην εσωτερική κοιλότητα των δοχείων προσαρμόζεται κάθετα ένα ξύλινο, μη αποστειρωμένο γλωσσοπίεστρο μιας χρήσης με τη βοήθεια μικρού τεμαχίου σύρματος. Τα γλωσσοπίεστρα αυτά χαράσσονται με αιχμηρό εργαλείο στη μια πλευρά τους, για να διευκολύνεται η προσκόλληση των ωών πάνω στην τραχεία πλέον επιφάνειά τους.
Τοποθέτηση παγίδων ωοθεσίας στο πεδίο
Οι παγίδες τοποθετούνται σε μερικώς ή πλήρως σκιαζόμενα μέρη κοντά στην επιφάνεια του εδάφους (όχι σε ύψος μεγαλύτερο από 50cm). Η τοποθέτησή τους γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η παρουσία τους να γίνεται αντιληπτή από τα κουνούπια σε μέρη κοντά σε φυσικές εστίες ανάπτυξης κουνουπιών (υδάτινες συλλογές, μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων εκτεθειμένα σε εξωτερικούς χώρους κ.α.) ή σε σημεία ανάπαυσής τους (π.χ. θάμνοι, δένδρα κ.α.). Τα σημεία αυτά πρέπει να είναι προστατευμένα από την εύκολη πρόσβαση ανθρώπων και ζώων.
Η τοποθέτηση των παγίδων ωοθεσίας σε μια περιοχή πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπο ώστε οι παγίδες να απέχουν τουλάχιστον 100 μέτρα η μια από την άλλη, με σκοπό την κάλυψη όσο το δυνατόν μεγαλύτερης έκτασης, σε διάφορα σημεία. Κάθε γλωσσοπίεστρο φέρει μοναδικό κωδικό σήμανσης, ο οποίος σημειώνεται στην κορυφή του ξύλινου υποστρώματος (γλωσσοπίεστρο) με ανεξίτηλο μαρκαδόρο. Σε κάθε παγίδα επικολλάται αυτοκόλλητο με τον ίδιο κωδικό με το γλωσσοπίεστρο στην εξωτερική πλευρά της. Κάθε παγίδα θα έχει έναν κωδικό (π.χ. συνδυασμός γράμματος και αριθμού) που θα υποδηλώνει το σημείο τοποθέτησης. Για παράδειγμα, αν τοποθετηθούν τρεις παγίδες σε ένα νοσοκομείο, οι κωδικοί αυτοί μπορεί να είναι της μορφής Ν1, Ν2 και Ν3 (όπου το γράμμα «Ν» προκύπτει από το πρώτο γράμμα της λέξης «νοσοκομείο»). Μαζί με τους κωδικούς σημειώνονται και οι ακριβείς γεωγραφικές συντεταγμένες κάθε παγίδας μαζί με περιγραφή του σημείου δειγματοληψίας (πχ 45, xxxxxx N; 11 xxxxxx E). Σε περίπτωση που οι παγίδες χάνονται συστηματικά από τα σημεία, όπου συνήθως τοποθετούνται, θα πρέπει να επιλέγονται άλλα σημεία τοποθέτησης. Από τη στιγμή που επιλεγούν οι οριστικές θέσεις των παγίδων, οι παγίδες ωοθεσίας πρέπει να τοποθετούνται κάθε φορά ακριβώς στα ίδια σημεία και να μην μετακινούνται καθ’ όλη τη δειγματοληπτική περίοδο. Επίσης στην εξωτερική πλευρά κάθε παγίδας θα τοποθετείται το ενδεικτικό αυτοκόλλητο με τα στοιχεία του Έργου και άλλες επισημάνσεις:
Οι παγίδες ωοθεσίας τοποθετούνται μία φορά το μήνα και λειτουργούν για επτά ημέρες. Για παράδειγμα, η τοποθέτηση μπορεί να γίνεται στις αρχές κάθε μήνα και η απομάκρυνση μετά από μια εβδομάδα, αλλά αυτό θα πρέπει να τηρείται κάθε μήνα με συνέπεια. Δηλαδή, αν για παράδειγμα αποφασιστεί οι παγίδες να τοποθετηθούν στις 3 Ιουνίου και να απομακρυνθούν στις 10 Ιουνίου (μετά από επτά ημέρες λειτουργίας), τότε κατά τον Ιούλιο, καθώς και τους υπόλοιπους μήνες, οι παγίδες πρέπει να τοποθετούνται και να απομακρύνονται ημερολογιακά μεταξύ 3-10. Μικρές ημερολογιακές αποκλίσεις, της τάξης των 1-2 ημερών, γίνονται αποδεκτές.
Επισημαίνεται ότι καλό είναι να χρησιμοποιούνται πλαστικά γάντια μιας χρήσης κατά την τοποθέτηση και απομάκρυνση των παγίδων από τα σημεία δειγματοληψίας για λόγους υγιεινής των εργαζομένων.
Συλλογή και διαχείριση υποστρωμάτων ωοθεσίας
Μετά την παραμονή τους για επτά ημέρες στις παγίδες, τα ξύλινα υποστρώματα ωοθεσίας (γλωσσοπίεστρα) συλλέγονται με πλαστικά γάντια μιας χρήσης, τυλίγονται με ελαφρώς βρεγμένη γάζα (προς αποφυγή αφυδάτωσης των ωών) και φυλάσσονται σε διαφανείς πλαστικές σακούλες δειγματοληψίας, πάνω στις οποίες σημειώνεται ο κωδικός του δείγματος, η ημερομηνία συλλογής και το σημείο της δειγματοληψίας. Τα δείγματα διατηρούνται σε συνθήκες δωματίου και αποστέλλονται, εντός σταθερής συσκευασίας (π.χ. χάρτινο κιβώτιο), στο Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου το συντομότερο δυνατό (1 – 2 ημέρες μετά τη συλλογή τους).
Τα εσωτερικά τοιχώματα των παγίδων που αντικαθίστανται καθαρίζονται επιμελώς με σαπούνι και νερό με τη βοήθεια σφουγγαριού, να ξεπλένονται με καθαρό νερό και να αφήνονται να στεγνώσουν μέχρι την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιηθούν. Αυτό γίνεται γιατί υπάρχει κίνδυνος να εκκολαφθούν ωά που έχουν παραμείνει εντός των παγίδων με την προσθήκη νερού την επόμενη φορά που επαναχρησιμοποιηθούν, με αποτέλεσμα να αποτελέσουν εστίες ανάπτυξης κουνουπιών.
Κατά τη συλλογή των γλωσσοπίεστρων συμπληρώνεται το έντυπο πληροφοριακό δελτίο της δειγματοληψίας (Ειδικό πληροφοριακό δελτίο).