Ο ιός μέχρι σήμερα έχει κάνει την εμφάνισή του και στις πέντε ηπείρους. Εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1952 στην Αφρική, στο οροπέδιο Makonde, στα σύνορα μεταξύ Μοζαμβίκης και Τανζανίας. Πιθανώς προέρχεται από την Αφρική όπου και μεταδίδεται μέσω ενός κύκλου μετάδοσης που περιλαμβάνει πρωτεύοντα θηλαστικά, ανθρώπους και κουνούπια. Τα πρώτα σημαντικά αστικά κρούσματα του ιού αναφέρθηκαν στις αρχές του 1960 στην Μπανγκόκ και από το 1963 έως το 1973 στην Ινδία κυρίως στις πόλεις Καλκούτα, Μαχαράστρα και Βελόρ. Τα επόμενα 30 χρόνια αναφέρθηκαν σποραδικά κρούσματα σε τακτά χρονικά διαστήματα, χωρίς να καταγραφεί κάποια μεγάλη επιδημία. Το 1969 ο ιός εντοπίστηκε στη Σρι Λάνκα και το 1975 στο Βιετνάμ και στη Μιανμάρ. Το 1982 αναφέρθηκε ένα κρούσμα στην Ινδονησία.
Κατά τη διάρκεια επιδημιών, τα είδη Aedes (Stegomyia) aegypti και Aedes (Stegomyia) albopictus αναφέρεται ότι είναι τα κύρια είδη κουνουπιών-διαβιβαστών του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Στην Αφρική πρωτεύοντα θηλαστικά όπως οι πίθηκοι έχουν λειτουργήσει ως ξενιστές-δεξαμενές του ιού για την εξάπλωση της ασθένειας στους ανθρώπους. Είδη κουνουπιών πέραν εκείνων που ανήκουν στο γένος Aedes (Stegomyia) μπορεί να εμπλέκονται στην ενζωοτική μετάδοση του ιού.
Το 2004 αναφέρθηκαν δύο μεγάλες επιδημίες στην περιοχή της Κένυας. Η επιδημία αυτή αποτέλεσε την αφετηρία για την εξάπλωση του ιού σε πολλά νησιά του Ινδικού ωκεανού, στην Ινδία και στη νοτιοανατολική Ασία. Στη μικρή πόλη Lamu της Κένυας μολύνθηκε πάνω από το 70% του πληθυσμού με περίπου 13.500 κρούσματα. Η επιδημία συνεχίστηκε και επεκτάθηκε στην πόλη της Μομπάσα και στις Κομόρες. Στο κύριο νησί των Kομόρων, τους επόμενους μήνες μετά το ξέσπασμα στη Lamu, σημειώθηκαν 225.000 κρούσματα με κύριο φορέα του ιού το Aedes aegypti.
Μεγάλες πρόσφατες επιδημίες του ιού Chikungunya έχουν αναφερθεί το 2005 στα νησιά La Reunion (Γαλλικό νησί στο Ινδικό Ωκεανό) όπου προσβλήθηκαν περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι και το 2006/2007 στην Ινδία με περισσότερα από 2 εκατομμύρια περιπτώσεις προσβολής από το συγκεκριμένο ιό.
Ο κύριος φορέας του ιού εκτιμάται ότι είναι το κουνούπι Aedes aegypti. Ωστόσο στην επιδημία του 2005 στα νησιά La Reunion ο κύριος φορέας εκτιμάται ότι ήταν Aedes albopictus. Μελέτες έδειξαν ότι στην παραπάνω επιδημία ο ιός υπέστη μετάλλαξη στη γλυκοπρωτεϊνη Ε1 (αντικατάσταση αλανίνης με βαλίνη στη θέση 226, Ε1-Α226V) και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αυξημένη μολυσματικότητα του Aedes albopictus. Σημαντικό ρόλο έπαιξε φυσικά ότι η παρουσία του Aedes aegypti ήταν αρκετά περιορισμένη λόγω εκτεταμένης χρήσης DDT. Επιπλέον η μετάλλαξη είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της μολυσματικότητας του Aedes albopictus σε σχέση με το Aedes aegypti.
Τον Ιούλιο-Οκτώβριο του 2007 ξέσπασε επιδημία του ιού Chikungunya στην περιοχή Ραβέννα της γειτονικής Ιταλίας με 204 κρούσματα και το θάνατο ενός 83-χρονου άνδρα. Ο ιός εντοπίστηκε σε θηλυκά του Aedes albopictus υποδεικνύοντας ότι το συγκεκριμένο είδος κουνουπιού, το οποίο είχε εισέλθει στη χώρα από το 1990 και εντοπίζονταν στη συγκεκριμένη περιοχή, ήταν υπεύθυνο για τη συγκεκριμένη επιδημία. Επίσης, το Σεπτέμβριο του 2010, καταγράφηκαν 2 περιπτώσεις αυτόχθονης μετάδοσης του ιού σε περιοχή της νοτιοανατολικής Γαλλίας, όπου και δραστηριοποιείται το Aedes albopictus.
Στην Αμερική για πρώτη φορά εμφανίστηκαν κρούσματα την περίοδο 2005-2006, ενώ από το 2008 αναφέρονται κρούσματα στη Σιγκαπούρη, στη Μαλαισία, στη Ταϊλάνδη και στην Αυστραλία.
Στη χώρα μας, έως τώρα, δεν έχουν καταγραφεί αυτόχθονα κρούσματα του ιού Chikungunya. Ωστόσο, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και σε αρκετούς δήμους της Αττικής (βλέπε Παρουσία του Ασιατικού Κουνουπιού Τίγρης στην Ελλάδα) έχει καταγραφεί η παρουσία του Ασιατικού κουνουπιού Τίγρης (Aedes albopictus) το οποίο είναι κύριο είδος κουνουπιού – διαβιβαστής του συγκεκριμένου ιού.
Θεραπευτική αγωγή για τον πυρετό Chikungunya δεν υπάρχει, συνεπώς η προσοχή εστιάζεται σε συμπτωματική θεραπεία (μη στεροειδή, αντιφλεγμονώδη, μη σαλικυλικά αναλγητικά) και στην παρακολούθηση του ασθενούς για τυχόν επιπλοκές. Για την αποτροπή περαιτέρω μετάδοσης, τα μολυσμένα άτομα θα πρέπει να αποφεύγουν περαιτέρω δήγματα κουνουπιών. Συνεπώς, για την πρόληψη εμφάνισης του ιού στοχεύοντας στο κουνούπι – διαβιβαστή θα πρέπει να ακολουθούνται τα μέτρα αντιμετώπισης και προφύλαξης εναντίον του Ασιατικού κουνουπιού Τίγρης (βλέπε Αντιμετώπιση του Ασιατικού κουνουπιού Τίγρης).
Άτομα που κατοικούν ή ταξιδεύουν σε ενδημικές περιοχές, θα πρέπει να λαμβάνουν προστατευτικά μέτρα κατά των δηγμάτων των κουνουπιών. επιπλέον πληροφορίες μπορείτε να δείτε στο σχετικό φυλλάδιο για την προστασία από τα κουνούπια.
Χώρες όπου έχουν αναφερθεί κρούσματα του ιού Chikungunya έως τον Ιούλιο του 2014. (Πηγή: Center for Disease Control)
Χώρες στις οποίες έχουν αναφερθεί κρούσματα του ιού Chikungunya:
Σύνταξη κειμένου:
| Δρ Αθανάσιος Γιατρόπουλος Γεωπόνος-Εντομολόγος Email: a.giatropoulos@bpi.gr |
Μαρία Νιζάμη Φοιτήτρια Ιατρικού τμήματος Ιατρικής σχολής Παν/μίου Πατρών, πτυχιούχος Δημόσιας Υγείας Email: mnizami21@hotmail.com |
