Το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) προτιμά να αναπαράγεται σε μικρές, φυσικές ή τεχνητές, συλλογές στάσιμου νερού στο οικιακό και περιοικιακό περιβάλλον όπως μικρά δοχεία, πιατάκια γλαστρών, ανθοδοχεία, βαρέλια, φρεάτια, μεταχειρισμένα ελαστικά κ.α. Επίσης, τα ενήλικα κουνούπια συνήθως δεν μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις για αναζήτηση τροφής, καθώς η ακτίνα διασποράς από τις εστίες ανάπτυξης των προνυμφών τους είναι συνήθως μικρότερη των 100 μέτρων. Συνεπώς, ο λεπτομερής έλεγχος για την ύπαρξη εστιών ανάπτυξης και ο περιορισμός (π.χ. αποστράγγιση) ή ο κατάλληλος χειρισμός τους (π.χ. κάλυψη) στις κατοικίες και τους γύρω χώρους συμβάλλουν στον έλεγχο του πληθυσμού του κουνουπιού αυτού.
Επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα συνήθη μέτρα ατομικής προστασίας από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, όπως η χρήση ειδικών εντομοαπωθητικών σώματος ή εντομοαπωθητικών χώρου (πχ. καπνογόνες σπείρες).
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η χημική αντιμετώπιση του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης, όπως και γενικά των κουνουπιών, πρέπει να κατευθύνεται κυρίως στην αντιμετώπιση των προνυμφών που αναπτύσσονται στις εστίες στάσιμου νερού. Συμπληρωματικά, και εφόσον το απαιτούν οι συνθήκες λόγω οξύτητας του προβλήματος ή εμφάνισης ασθενειών η καταπολέμηση μπορεί να κατευθύνεται και εναντίον των ενηλίκων μορφών των κουνουπιών που μας τσιμπούν. Γενικώς, ωστόσο, θα πρέπει να γίνεται συνδυασμός των χημικών και άλλων μεθόδων αντιμετώπισης στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης των πληθυσμών των κουνουπιών προκειμένου να επιτύχουμε ένα αποτελεσματικό, οικονομικό και ασφαλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον τρόπο αντιμετώπισης των κουνουπιών.
Στη χώρα μας, υπάρχουν διάφορα εγκεκριμένα βιοκτόνα-εντομοκτόνα υγειονομικής σημασίας, κατάλληλα για να χρησιμοποιηθούν σε προγράμματα αντιμετώπιση τόσο των προνυμφών όσο και των ενηλίκων του κουνουπιού αυτού σε κατοικημένες περιοχές.
Ειδικότερα, στη χώρα μας είναι εγκεκριμένα σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες diflubenzuron, s-methoprene και Bacillus thuringiensis subsp. israelensis που μπορούν να εφαρμοστούν στα στάσιμα νερά και έχουν προνυμφοκτόνο δράση, αποτρέποντας έτσι την εμφάνιση των ενήλικων κουνουπιών που μας τσιμπάνε. Οι δραστικές ουσίες diflubenzuron και s-methoprene που δρουν ως ρυθμιστές ανάπτυξης, δηλαδή παρεμποδίζουν τη φυσιολογική ανάπτυξη και εξέλιξη των προνυμφών σε ενήλικα κουνούπια, έχουν χαμηλή οξεία τοξικότητα στα θηλαστικά και τον άνθρωπο και θεωρούνται εκλεκτικά εντομοκτόνα. Το Bacillus thuringiensis subsp. israelensis (B.t.i) είναι βιλογικής προέλευσης εντομοκτόνο και πρόκειται για ένα βακτήριο που παράγει πρωτεϊνικές ενδοτοξίνες κατά τη σποροποίησή του, οι οποίες και καταστρέφουν το πεπτικό σύστημα των προνυμφών των κουνουπιών μετά την κατάποσή τους. Σχετικά με την αντιμετώπιση των προνυμφών στις δεξαμενές νερού μπορεί να γίνει και χρήση σκευάσματος προνυμφοκτόνου μονομοριακού φιλμ με βάση τη σιλικόνη το οποίο δρα με μηχανικό τρόπο εμποδίζοντας την αναπνοή των προνυμφών στο νερό αλλά και την ωοτοκία των ενηλίκων κουνουπιών. Το σκεύασμα αυτό εφαρμόζεται χωρίς ψεκασμό απευθείας στην υδάτινη επιφάνεια, θεωρείται φιλικό για τον άνθρωπο και το περιβάλλον και σύμφωνα με τη νομοθεσία δεν υπάγεται στα γεωργικά φάρμακα (βιοκτόνα) που χρειάζονται ειδική άδεια έγκρισης κυκλοφορίας στη χώρα μας,
Σχετικά με την αντιμετώπιση των ενηλίκων του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης, όπως και των άλλων ειδών κουνουπιών, μπορούν να γίνουν υπολειμματικοί ψεκασμοί επιφανειών εξωτερικών χώρων με διάφορα εγκεκριμένα σκευάσματα τα οποία στην πλειοψηφία τους έχουν ως δραστική ουσία συνθετικές πυρεθρίνες. Οι συνθετικές πυρεθρίνες προκαλούν γρήγορη κατάρριψη του κουνουπιού που θα έρθει σε επαφή με την ψεκασμένη επιφάνεια, έχουν χαμηλό τοξικολογικό προφίλ για τον άνθρωπο, όμως θεωρούνται μη-εκλεκτικά εντομοκτόνα που μπορεί να έχουν επιπτώσεις και σε ωφέλιμους οργανισμούς όπως οι μέλισσες.
Επισημαίνεται ότι η εφαρμογή των εντομοκτόνων για επαγγελματική χρήση θα πρέπει να γίνεται από ειδικευμένο προσωπικό και να τηρούνται πιστά οι οδηγίες χρήσης του συγκεκριμένου σκευάσματος, στις προτεινόμενες από τον παρασκευαστή δόσεις και να λαμβάνονται με σχολαστικότητα όλα τα μέτρα προφύλαξης που αναγράφονται στην ετικέτα για την προστασία των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι συνήθεις ψεκασμοί για την αντιμετώπιση των περισσοτέρων ειδών κουνουπιών δεν επιφέρουν εξίσου ικανοποιητικά αποτελέσματα ενάντια στο συγκεκριμένο είδος κουνουπιού, λόγω της διαφορετικής βιολογίας και οικολογίας του. Για το λόγο αυτό, αποτελεσματική καταπολέμηση του συγκεκριμένου είδους μπορεί να γίνει μόνο σε επίπεδο Δήμου ή άλλου φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θα πρέπει να περιλαμβάνει τη μελέτη της παρουσίας του Ae. albopictus στη συγκεκριμένη περιοχή, τον εντοπισμό των εστιών ανάπτυξής του και την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αντιμετώπισης που θα συμπεριλαμβάνει την ενημέρωση του κοινού για τη βιολογία του συγκεκριμένου κουνουπιού και την ενεργή συμμετοχή του στην αντιμετώπισή του (π.χ. περιορισμό μικρών εστιών νερού).
Πρέπει τέλος, να τονιστεί ότι τα προγράμματα καταπολέμησης του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης όπως και γενικότερα των κουνουπιών θα πρέπει να αρχίζουν νωρίς την εποχή, τον Μάρτιο-Απρίλιο για τις συνθήκες της χώρας μας, όταν οι πληθυσμοί των κουνουπιών είναι ακόμη σχετικά μικροί και διαχειρίσιμοι. Προφανώς, η όποια καθυστέρηση στην λήψη μέτρων αντιμετώπισης θα επιτρέψει την αύξηση των πληθυσμών του κουνουπιού και θα κάνει ακόμη δυσκολότερη έως και αδύνατη τη διαχείρισή τους (Ορθή αντιμετώπιση αρθροπόδων υγειονομικής σημασίας (Ορθή αντιμετώπιση αρθροπόδων υγειονομικής σημασίας ) .
Σύνταξη κειμένου:
Δρ Αθανάσιος Γιατρόπουλος
Γεωπόνος – Εντομολόγος
Email: a.giatropoulos@bpi.gr
